■ Khả năng sinh sản của nam giới – Liệu có thực sự không bị ảnh hưởng bởi tuổi tác?
Khác với nữ giới, tuổi tác của nam giới thường được cho là không ảnh hưởng nhiều đến khả năng sinh sản. Theo sách Kỷ lục Guinness, người đàn ông lớn tuổi nhất từng thụ tinh thành công là 92 tuổi – ông Les Colley (1898–1998), người Úc, được biết đến là “người cha lớn tuổi nhất trong lịch sử” khi sinh đứa con thứ chín ở tuổi 92. Ngoài ra, còn có một số trường hợp không chính thức ghi nhận việc nam giới cao tuổi hơn nữa vẫn có thể làm cha.
Trên thực tế, giới y học công nhận rằng khả năng sinh sản của nam giới suy giảm chậm hơn và quá trình lão hóa diễn ra muộn hơn so với nữ giới. Tuy nhiên, ngày càng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng tuổi tác của người cha cũng ảnh hưởng đến quá trình thụ thai và sức khỏe của con.
Giáo sư Song Seung-hoon (Khoa Tiết niệu, Bệnh viện CHA Gangnam, Đại học CHA) cho biết: “Khả năng sinh sản của phụ nữ giảm nhanh chóng sau khoảng 37 tuổi, trong khi đó ở nam giới, khả năng này được duy trì ổn định hơn. Tuy nhiên, theo thời gian, do suy giảm chức năng sinh lý và lão hóa tuyến tiền liệt, khả năng sinh sản của nam giới cũng dần giảm xuống.”
■ Nên thụ thai trước tuổi 40 để có con khỏe mạnh
Hiện chưa có tiêu chuẩn y học chính thức xác định độ tuổi nào được coi là “người cha lớn tuổi”, nhưng phần lớn giới chuyên môn cho rằng đó là từ 40 tuổi trở lên.
Khi tuổi người cha tăng cao, khả năng đột biến gen ở thai nhi cũng tăng lên – đặc biệt sau tuổi 40. Một nghiên cứu tại Anh cho thấy nam giới trên 40 tuổi có tỷ lệ thụ thai tự nhiên thấp hơn 30% so với những người dưới 30 tuổi. Ngoài ra, nếu người cha trên 45 tuổi, nguy cơ sinh non và các bệnh lý ở trẻ cũng tăng đáng kể.
Theo nghiên cứu của Đại học Stanford (Mỹ) trên 40,53 triệu trẻ sinh ra trong giai đoạn 2007–2016, trẻ có cha trên 45 tuổi có nguy cơ sinh non cao hơn 14% và tỷ lệ phải nhập khoa sơ sinh cao hơn 15% so với trẻ có cha trong độ tuổi 25–34.
Tổng hợp từ 26 nghiên cứu khác của Đại học Rutgers (Mỹ) cũng chỉ ra rằng trẻ sinh ra từ cha trên 45 tuổi có nguy cơ cao hơn về sinh non, nhẹ cân, bệnh tim, tự kỷ và tâm thần phân liệt. Do đó, ngay cả khi người mẹ còn trẻ, tuổi cao của người cha vẫn có thể ảnh hưởng xấu đến thai kỳ và sức khỏe của trẻ.
■ Tinh trùng khỏe mạnh và tinh trùng bất thường khác nhau như thế nào?
Theo Giáo sư Song Seung-hoon, chất lượng tinh trùng được đánh giá qua ba yếu tố chính: nồng độ (số lượng), khả năng vận động và hình dạng. Ngoài ra, xét nghiệm tinh dịch cũng có thể phân tích thêm về thể tích tinh dịch, lượng bạch cầu, v.v.
Tinh dịch bình thường phải chứa ít nhất 15 triệu tinh trùng mỗi 1mL. Dưới mức này là thiểu tinh (thiếu tinh trùng), còn nếu gần như không có tinh trùng thì gọi là vô tinh.
Khả năng di chuyển cũng rất quan trọng – tinh trùng phải tiến về phía trước với tốc độ 1–4mm mỗi phút để có thể thụ tinh. Tinh trùng khỏe mạnh có đầu, cổ và đuôi đầy đủ, đầu dài khoảng 5–6μm. Trong khi đó, tinh trùng bất thường có thể có hai đuôi, đầu méo mó hoặc hình dạng không đều.
Giáo sư Song cho biết thêm: “Các bất thường về nồng độ, khả năng vận động và hình dạng tinh trùng thường xuất hiện đồng thời, không chỉ do lão hóa mà còn bởi nhiều nguyên nhân khác như rối loạn sinh tinh ở tinh hoàn, bất thường nội tiết, hay vấn đề giải phẫu trong đường xuất tinh. Vì vậy, nam giới nên thăm khám chuyên khoa để xác định chính xác tình trạng và điều trị kịp thời nếu có vấn đề.”
■ 7 nguyên tắc giúp duy trì tinh trùng khỏe mạnh
-
Giữ vùng tinh hoàn luôn mát mẻ:
Nhiệt độ cao làm cản trở quá trình sinh tinh. Cần hạn chế xông hơi, tắm nước nóng, mặc đồ lót bó sát hoặc đi xe đạp trong thời gian dài. -
Ngừng uống rượu:
Rượu làm teo tinh hoàn, giảm nồng độ testosterone và làm suy giảm khả năng vận động của tinh trùng. Thí nghiệm cho thấy ở nồng độ rượu 0,25%, sau 12 giờ, 10% tế bào Leydig (tế bào tiết testosterone) bị hoại tử; ở nồng độ 2,5%, tỷ lệ này lên tới 80%. -
Bỏ thuốc lá:
Carbon monoxide và kim loại nặng trong thuốc lá có thể phá hủy cấu trúc nhân của tinh trùng, làm giảm số lượng và gây biến dạng. -
Bổ sung kẽm:
Kẽm là thành phần chính của dịch tuyến tiền liệt, giúp nuôi dưỡng tinh trùng. Theo Tạp chí Sức khỏe Mẹ và Trẻ em Hàn Quốc, nam giới mắc chứng tinh trùng hoạt động yếu được bổ sung 250mg kẽm sulfate/ngày trong 3 tháng có sự cải thiện rõ rệt về số lượng và khả năng di chuyển của tinh trùng. -
Gọt vỏ trái cây trước khi ăn:
Nghiên cứu của Đại học Harvard cho thấy thuốc trừ sâu tồn dư trong trái cây làm giảm tỷ lệ thụ tinh. Nếu không thể chọn trái cây hữu cơ, nên rửa kỹ và gọt vỏ vì lượng thuốc trừ sâu trong vỏ cao gấp 10 lần phần ruột quả. -
Kiểm soát đường huyết:
Bệnh tiểu đường ở nam giới trung niên có thể gây rối loạn cương và xuất tinh ngược dòng (tinh dịch chảy ngược vào bàng quang), làm giảm khả năng sinh sản. Do đó, cần kiểm soát tốt đường huyết. -
Duy trì cân nặng hợp lý:
Nghiên cứu của Đại học Harvard cho thấy so với người bình thường, nam giới thừa cân có nguy cơ ít tinh trùng hơn 11% và vô tinh cao hơn 39%, trong khi ở người béo phì, các con số này tăng lên 42% và 81%. Nguyên nhân là do lượng mỡ dư thừa làm tăng thân nhiệt, cản trở quá trình sinh tinh.